Cột Hy Lạp – một chi tiết không thể thiếu trong mỗi công trình kiến trúc vừa có chức năng cột chống đỡ, vừa là điểm nhấn, đem lại giá trị thẩm mỹ. Không chỉ ở thời kỳ cổ đại, trong kiến trúc đương đại ba thức cột Hy Lạp: Doric, Ionic, Corinth cũng là những kết hợp không thể thiếu trong các công trình biệt thự phong cách cổ điển hay biệt thự tân cổ điển, mang đến vẻ đẹp vững chãi, uy nghi và bề thế cho công trình.
Sơ lược về nguồn gốc thức cột Hy Lạp
Vào thế kỷ thứ 7 Trước công nguyên, lần đầu tiên trong kiến trúc Hy Lạp cổ đại xuất hiện thức cột Doric – một thức cột phổ biến trong các công trình kiến trúc cổ đại. Sau đó lần lượt cột Ionic ra đời vào giữa thế kỷ 6 trước công nguyên và cột Corinth vào giữa thế kỷ 5 trước công nguyên.
Mỗi thức cột Hy Lạp mang một vẻ đẹp riêng biệt, nếu cột Doric mang vẻ đẹp mạnh mẽ, vững chãi như một chàng trai, thì Ionic và Corinth lại mang nét đẹp nữ tính, dịu dàng như người thiếu nữ. Tuy nhiên, cả ba thức cột này đều rất được ưa chuộng và được ứng dụng phổ biến trong kiến trúc Hy Lạp.
3 thức cột Hy Lạp
Đặc điểm các thức cột Hy Lạp
Trong hệ thức cột Hy Lạp phổ biến nhất là 3 thức cột: Doric, Ionic và Corinth, mỗi thức cột lại mang một đặc điểm, nét đặc trưng rất riêng phù hợp với từng thời kỳ khác nhau.
Thức cột Doric
Là thức cột ra đời đầu tiên vào thế kỷ 7 TCN, cột Doric do người Dorian sáng tạo, đây là thức cột rất phổ biến tại miền nam nước Ý. Với thiết kế được lấy cảm hứng từ vẻ đẹp mạnh mẽ, khỏe khoắn của những chàng trai. Doric là thức cột đầu tiên, và cũng là thức cột có thiết kế đơn giản nhất trong 3 hệ thức cột Hy Lạp cổ đại.
Cột Doric với vẻ đẹp đơn giản, mạnh mẽ, nam tính
Cột Doric không có đầu cột hay đế cột mà được đặt trực tiếp lên nền phẳng của công trình để chống đỡ. Tỷ lệ thân cột và đường kính cột là 4:1, dọc thân cột là 20 rãnh chạy song song và kết thúc bằng một đầu cột phẳng to hơn với thân cột. Với những đặc điểm cột như vậy đã tạo nên một thiết kế vững chãi, khỏe khoắn, và chính vì vậy, Doric là một thức cột chắc chắn và có khả năng chống đỡ tốt nhất trong 3 thức cột.
Với vẻ đẹp mạnh mẽ như vậy, cột Doric thường được sử dụng trong các công trình như đền, điện cổ. Một số công trình tiêu biểu nhất sử dụng thức cột Doric là đền Parthenon, đền Hephaestus,..
Thức cột Ionic
Ra đời khoảng giữa thế kỷ 6 trước công nguyên, thức cột Ionic xuất phát từ vùng Ionia – một vùng bờ biển phía Tây Nam Hy Lạp. Cột Ionic được sử dụng phổ biến nhất trong những năm 750-480 TCN.
Trái ngược với vẻ đẹp khỏe khoắn, vững chãi, đồ sộ của cột Doric, thức cột Ionic mang một vẻ đẹp yêu kiều, mảnh mai và đầy nữ tính. Thức cột Ionic được thiết kế đặt trên đế và có bệ đỡ nằm giữa thân và đầu cột. Khác với cột Doric đơn sơ, cột Ionic có đầu cột được trang trí với hai vòng cuốn xoắn ốc đối xứng nhau với các họa tiết khắc chìm tạo nên nét đẹp yêu kiều cho thức cột.
Thức cột Ionic với chi tiết xoắn ốc ở đầu cột
Cột Ionic có tỷ lệ đường kính cột trên chiều cao cột là 1:9, tỷ lệ cột này giúp tổng thể thức cột thanh mảnh, nữ tính hơn. Dọc theo thân cột là 24 rãnh, nhiều hơn cột Doric chỉ với 20 rãnh. Vẻ đẹp mảnh mai, nữ tính và mang nét tri thức của cột Ionic giúp cho cột được ưa chuộng trong các công trình như thư viện, tòa án,…
Thức cột Corinthian
Bắt nguồn từ tên của một thành phố Hy Lạp cổ đại – Corinth, cột Corinth được kiến trúc sư người Athens Callimachus sáng tạo trong công trình Đền thờ Apollo Epicurius tại Bassae năm 450-420 TCN.
Ra đời sau cùng, cột Corinth được cho là kế thừa nét đẹp dịu dàng, nữ tính của thức cột Ionic và phát triển thêm các chi tiết ở đầu cột. Đây được coi là thức cột hoàn thiện và đạt được độ thẩm mỹ, tinh tế nhất trong trang trí đầu cột.
Đầu cột tinh xảo, lộng lẫy của thức cột Corinth
Với tỷ lệ chiều cao thân cột và đường kính là 10:1 với 24 rãnh dọc theo thân cột giúp cho cột Corinth giữ được vẻ đẹp mảnh mai, kiều diễm của cột Ionic trước đó. Đầu cột Corinth được trang trí cầu kỳ, các họa tiết lá phiến thảo tỉ mỉ, được trang trí như những lẵng hoa lộng lẫy. Nhờ vẻ đẹp lộng lẫy của nó, thức cột Corinth không được dùng trong các công trình thông thường mà được dùng trong các công trình như dinh thự hay công trình công cộng như tòa án, tòa nhà chính phủ.
Ứng dụng của thức cột Hy Lạp trong kiến trúc ngày nay
Ngày nay, các công trình kiến trúc cũng rất ưa chuộng ứng dụng các thiết kế cổ đại, tiêu biểu là các thức cột Doric, Ionic hay cột Corinth trong các công trình nhà ở như biệt thự. Với vẻ đẹp uy nghi, hoành tráng của các thức cột Hy Lạp ngay mặt tiền tạo nên sự sang trọng, bề thế cho ngôi nhà và thể hiện được sự giàu có cho gia chủ.
Sử dụng thức cột Doric trong các công trình kiến trúc
Các công trình biệt thự ngày nay được thiết kế kết hợp với các thức cột Doric mạnh mẽ, khỏe khoắn đã tạo nên một nét đẹp vô cùng đặc biệt. Vừa mang nét hiện đại, sang trọng, vừa có nét uy nghi, hoành tráng, không quá rườm rà, cầu kỳ của thiết kế cổ đại, mà cũng không quá cứng ngắc, khô khan của thiết kế hiện đại.
Biệt thự 4 tầng 1 hầm kết hợp thức cột Doric tạo nên sự uy nghi, sang trọng
Sử dụng thức cột Ionic trong các công trình kiến trúc
Cột Ionic vốn nổi tiếng với vẻ đẹp dịu dàng, nữ tính, nhưng không mất đi sự chắc chắn, vững chãi, bởi vậy mà các công trình biệt thự ứng dụng cột Ionic trong thiết kế tạo nên vẻ đẹp tinh tế, dịu dàng và vô cùng sang trọng.
Biệt thự 4 tầng kết hợp cột Ionic đầy tinh tế, sang trọng
Nhà kiểu Pháp 4 tầng với thức cột Ionic sang trọng, đầy tính thẩm mỹ
Sử dụng thức cột Corinthian trong các công trình kiến trúc
Với thiết kế tinh tế, tỉ mỉ ở đầu cột, các công trình khi sử dụng thức cột Corinthian giúp cho tổng thể công trình mang một nét đẹp vô cùng tinh xảo. Bởi vậy, khi thiết kế biệt thự người ta thường ứng dụng thức cột đặc biệt này nhằm thể hiện nét đẹp của sự tinh khiết, tỉ mỉ nhưng rất đỗi dịu dàng.
Thiết kế biệt thự tân cổ điển Pháp với thức cột Corinth tạo nên vẻ đẹp tinh tế, hoa mỹ
Lời Kết
Cột Hy Lạp đã không còn quá xa lạ trong giới kiến trúc, nó ngày một phát triển hơn theo thời gian, đã có rất nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng ứng dụng thức cột Hy Lạp trong thiết kế của mình và dần phát triển mạnh hơn trên khắp thế giới với ba thức cột đặc trưng như Cột Doric, Cột Ionic, Cột Corinthian. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan về ba thức cột Hy Lạp cổ đại và những công trình kiến trúc đặc sắc đang ứng dụng những thức cột đặc biệt này.
